आगम:
भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
आगमः (पुल्लिंग) [आ+गम्+घञ्]
- 1. आना, पहुंचना, दर्शन देना-लतायां पूर्वलूनायां प्रसूनस्यागमः कुतः[1], अव्यक्ताद् व्यक्तयः सर्वाः प्रभवन्त्यहरागमे, रात्र्यागमे प्रलीयन्ते[2]
- 2. अधिग्रहण-एषोऽस्या मुद्राया आगमः[3], विद्यागमनिमित्तम्[4]
- 3. जन्म, मूल, उत्पत्ति-आगमा-पायिनोऽनित्यास्तांस्तितिक्षस्व भारत[5]
- 4. संकलन, संचय (धन का) अर्थ, धन आदि
- 5. प्रवाह, जलमार्ग, धारा (पानी की) रक्त, फेन°
- 6. बीजक या प्रमाणक[6]
- 7. ज्ञान-शिष्यप्रदेयागमाः[7] प्रज्ञया सदृशागमः, आगमः सदृशारम्भः[8]
- 8. आय, राजस्व
- 9. किसी वस्तु का वैध अधिग्रहण-आगमेऽपि बलं नैव भुक्तिः स्तोकापि यत्र नो[9]
- 10. संपत्ति की वृद्धि
- 11. परंपरागत सिद्धांत या उपदेश, धार्मिक लेख, धर्मग्रन्थ, शास्त्र-अनुमानेन न चागमः क्षतः[10]
- 12. शास्त्राध्ययन, वेदाध्ययन
- 13. विज्ञान, दर्शन, बहुधा-प्याग-मैर्भिन्नाः पन्थानः सिद्धिहेतवः[11]
- 14. वेद, धर्मग्रन्थ-न्यायनिर्णीतसारत्वान्निरपेक्ष-मिवागमे[12]
- 15. चार प्रकार के प्रमाणों में से अन्तिम जिसे नैयायिक 'शब्द' या 'आप्तवाक्य' कहते हैं 'वेद' ही ऐसे प्रमाण समझे जाते हैं)
- 16. उपसर्ग या प्रत्यय
- 17. (शब्द साधन में) वर्ण की वृद्धि या अन्तःक्षेप
- 18. वृद्धि-इडागमः
- 19. सिद्धान्त का ज्ञान (विप. प्रयोग)
समस्त पद-नीत (विशेषण) अधीत, पठित, परीक्षित,-वृद्ध (विशेषण) ज्ञान में बढ़ा हुआ बहुत विद्वान् पुरुष-प्रतीप इत्यागमवृद्धसेवी-रघु. 6/41,-वेदिन् (विशेषण) 1. वेदों को जानने वाला 2. शास्त्रनिष्णात-सापेक्ष (विशेषण) प्रमाणकतापेक्षी, प्रमाणक से समर्थित।[13]
इन्हें भी देखें: संस्कृत-हिन्दी शब्दकोश (संकेताक्षर सूची), संस्कृत-हिन्दी शब्दकोश (संकेत सूची) एवं संस्कृत-हिन्दी शब्दकोश
|
|
|
|
|
टीका टिप्पणी और संदर्भ
- ↑ -उत्तर. 5/20
- ↑ -भग. 8/18, रघु. 14/80, पंच. 3/48
- ↑ -मुद्रा. 1, श. 6
- ↑ -विक्रम. 5
- ↑ -भग. 2/14
- ↑ -दे. अनागम
- ↑ -भर्तृ. 2/15
- ↑ -रघु. 1/15
- ↑ -याज्ञ. 2/27
- ↑ -कि. 2/28, परिशुद्ध आगमः-33
- ↑ -रघु. 10/26
- ↑ -कि. 11/39
- ↑ संस्कृत-हिन्दी शब्दकोश |लेखक: वामन शिवराम आप्टे |प्रकाशक: कमल प्रकाशन, नई दिल्ली-110002 |पृष्ठ संख्या: 151 |
संबंधित लेख