"प्रयोग:Shilpi2": अवतरणों में अंतर
भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
शिल्पी गोयल (वार्ता | योगदान) |
शिल्पी गोयल (वार्ता | योगदान) No edit summary |
||
| पंक्ति 5: | पंक्ति 5: | ||
प्रायः लोग जिन शब्दों के उच्चारण एवं वर्तनी में अशुद्धियाँ करते हैं, उन शब्दों के अशुद्ध और शुद्ध रूप आगे तालिका में दिये जा रहे हैं- | प्रायः लोग जिन शब्दों के उच्चारण एवं वर्तनी में अशुद्धियाँ करते हैं, उन शब्दों के अशुद्ध और शुद्ध रूप आगे तालिका में दिये जा रहे हैं- | ||
====<u>स्वर संबंधी अशुद्धियाँ</u>==== | ====<u>स्वर संबंधी अशुद्धियाँ</u>==== | ||
{| | |||
|-valign="top" | |||
| | |||
{| class="bharattable" border="1" | {| class="bharattable" border="1" | ||
|+'अ' 'आ' संबंधी अशुद्धियाँ | |+'अ' 'आ' संबंधी अशुद्धियाँ | ||
| पंक्ति 44: | पंक्ति 47: | ||
| हथिनी | | हथिनी | ||
|} | |} | ||
| | |||
{| class="bharattable" border="1" | {| class="bharattable" border="1" | ||
|+'इ' 'ई' संबंधी अशुद्धियाँ | |+'इ' 'ई' संबंधी अशुद्धियाँ | ||
| पंक्ति 56: | पंक्ति 59: | ||
| इश्वर | | इश्वर | ||
| ईश्वर | | ईश्वर | ||
|- | |- | ||
| दिपिका | | दिपिका | ||
| पंक्ति 79: | पंक्ति 81: | ||
| गिनना | | गिनना | ||
|} | |} | ||
| | |||
{| class="bharattable" border="1" | {| class="bharattable" border="1" | ||
|+'उ' 'ऊ' संबंधी अशुद्धियाँ | |+'उ' 'ऊ' संबंधी अशुद्धियाँ | ||
| पंक्ति 103: | पंक्ति 106: | ||
| आशीर्वाद | | आशीर्वाद | ||
|} | |} | ||
| | |||
{| class="bharattable" border="1" | {| class="bharattable" border="1" | ||
|+'ऋ' संबंधी अशुद्धियाँ | |+'ऋ' संबंधी अशुद्धियाँ | ||
| पंक्ति 117: | पंक्ति 121: | ||
| त्रितीय | | त्रितीय | ||
| तृतीय | | तृतीय | ||
|- | |- | ||
| रितु | | रितु | ||
| पंक्ति 124: | पंक्ति 127: | ||
| पैत्रिक | | पैत्रिक | ||
| पैतृक | | पैतृक | ||
|} | |||
|} | |} | ||
{| class="bharattable" border="1" | {| class="bharattable" border="1" | ||
10:55, 25 दिसम्बर 2010 का अवतरण
लिखने की रीति को वर्तनी या अक्षरी कहते हैं। इसे 'हिज्जे' भी कहा जाता है।
उच्चारण
वर्तनी का सीधा संबंध उच्चारण से होता है। हिन्दी में जो बोला जाता है वही लिखा जाता है। यदि उच्चारण अशुद्ध होगा तो वर्तनी भी अशुद्ध होगी। प्रायः अपनी मातृभाषा या बोली के कारण तथा व्याकरण संबंधी ज्ञान की कमी के कारण उच्चारण में अशुद्धियाँ आ जाती हैं जिसके कारण वर्तनी में भी अशुद्धियाँ आ जाती हैं।
अशुद्धियाँ
प्रायः लोग जिन शब्दों के उच्चारण एवं वर्तनी में अशुद्धियाँ करते हैं, उन शब्दों के अशुद्ध और शुद्ध रूप आगे तालिका में दिये जा रहे हैं-
स्वर संबंधी अशुद्धियाँ
|
|
|
|
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| जेसा | जैसा |
| पेसा | पैसा |
| फैंकना | फेंकना |
| सैना | सेना |
| भाषाऐं | भाषाएँ |
| सेनिक | सैनिक |
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| अलोकिक | अलौकिक |
| ओद्योगिक | औद्योगिक |
| लौहार | लोहार |
| त्यौहार | त्योहार |
| ओरत | औरत |
| प्रोढ़ | प्रौढ़ |
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| आंख | आँख |
| दांत | दाँत |
| बांह | बाँह |
| मुंह | मुँह |
| गूंगा | गूँगा |
| टांगना | टाँगना |
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| प्रातकाल | प्रातःकाल |
| प्राय | प्रायः |
| निस्वार्थ | निःस्वार्थ |
| दुख | दुःख |
| निशुल्क | निःशुल्क |
व्यंजन संबंधी अशुद्धियाँ
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| आकांछा | आकांक्षा |
| नछत्र | नक्षत्र |
| संछेप | संक्षेप |
| रच्छा | रक्षा |
| छीण | क्षीण |
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| अजोधा | अयोध्या |
| जाचना | याचना |
| जमुना | यमुना |
| जदि | यदि |
| जोग | योग |
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| कनिष्ट | कनिष्ठ |
| घनिष्ट | घनिष्ठ |
| प्रविष्ट | प्रविष्ठ |
| इकट्टा | इकट्ठा |
| विशिष्ठ | विशिष्ट |
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| कन्नड | कन्नड़ |
| पेड | पेड़ |
| षड़्यंत्र | षड्यंत्र |
| सीड़ियां | सीढ़ियां |
| पडता | पड़ता |
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| कन्नड | कन्नड़ |
| पेड | पेड़ |
| षड़्यंत्र | षड्यंत्र |
| सीड़ियां | सीढ़ियां |
| पडता | पड़ता |
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| अर्चणा | अर्चना |
| श्रवन | श्रवण |
| विस्मरन | विस्मरण |
| प्रनाम | प्रणाम |
| मरन | मरण |
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| नबाब | नवाब |
| बिकट | विकट |
| पूर्ब | पूर्व |
| धोवी | धोबी |
| कामयावी | कामयाबी |
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| अन्ग | अंग |
| कन्ठ | कण्ठ |
| चन्चल | चंचल |
| पन्डित | पंडित |
| झन्डा | झण्डा |
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| अंतर्ध्यान | अंतर्धान |
| सामर्थ | सामर्थ्य |
| मानवर | मान्यवर |
| कवित्री | कवयित्री |
| गृहस्थ्य | गृहस्थ |
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| उमरना | उमड़ना |
| परत्येक | प्रत्येक |
| बृज | ब्रज |
| पिंजड़ा | पिंजरा |
| मिरच | मिर्च |
| अशुद्ध | शुद्ध |
|---|---|
| उत्कर्श | उत्कर्ष |
| मनुश्य | मनुष्य |
| दुश्कर्म | दुष्कर्म |
| अमावश्या | अमावस्या |
| संसोधित | संशोधित |
|
|
|
|
|
|
टीका टिप्पणी और संदर्भ