"अश्‌" के अवतरणों में अंतर

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
यहाँ जाएँ:भ्रमण, खोजें
 
(कोई अंतर नहीं)

07:42, 23 मई 2024 के समय का अवतरण

अश्‌ 1 (स्वादिगण आराण्यक) अश्नुते, अतिश-अष्ट]

1. व्याप्त होना, पूरी तरह से भरना, प्रविष्ट होना-खं प्रावृषेण्यैरिव चानशेस्ब्दै[1]

2. पहुँचना, आना या आना, उपस्थित होना, प्राप्त करना

3. प्राप्त करना, ग्रहण करना, आनंद लेना, अनुभव प्राप्त करना-अत्युत्कटैः पापपुण्यैरिहैव फलमश्नुते[2], न वेदफलमश्नुते[3], फलं दृशोरानशिरे महिष्यः[4]


उप-प्राप्त करना, उपभोग करना, ग्रहण करना-न च लोकानुपाश्नुते-महाभारत, क्रियाफलमुपाश्नुते[5], वि-पूर्ण रूप से भरना, व्याप्त होना, स्थान ग्रहण करना- प्रतापस्तस्य भानोश्च युगपद् व्यानशे दिशः[6][7]


अश् 2 (क्रया.पर.) [अश्नातिअशित]

1. खाना, उपभोग करना-निवेद्य गुरवेऽनीश्यात्[8]

2. स्वाद लेना, रस लेना-यद्ददाति यदश्नाति तदेव धनिनों धनम्[9], अश्नन्ति दिव्यान् दिवि देवभोगान्[10], प्रत्यक्षं फलमश्नन्ति कर्मणाम्-महा. (प्रे.-आशयति) खिलाना, भोजन कराना, खिलवाना, पिलवाना (कर्म. के साथ)-देवान्[11], प्र-1. पीना,–न प्राश्नोतोदकमपि-महा., 2. खाना, निगलना-प्राश्नन्नथ सुरामिषम्[12], सम्-1. खाना,-नक्तं चान्नं 2. स्वाद लेना, अनुभव लेना, रस लेना।[13]


इन्हें भी देखें: संस्कृत-हिन्दी शब्दकोश (संकेताक्षर सूची), संस्कृत-हिन्दी शब्दकोश (संकेत सूची) एवं संस्कृत-हिन्दी शब्दकोश


पन्ने की प्रगति अवस्था
आधार
प्रारम्भिक
माध्यमिक
पूर्णता
शोध

टीका टिप्पणी और संदर्भ

  1. -भट्टि. 2/30 कि. 12/21
  2. -हि. 1/80, रघु. 9/9
  3. -मनुस्मृति 1/109
  4. - नै. 1/43
  5. -मनुस्मृति 6/82
  6. -रघु. 4/15, भट्टि. 9/4, 14/96
  7. संस्कृत-हिन्दी शब्दकोश |लेखक: वामन शिवराम आप्टे |प्रकाशक: कमल प्रकाशन, नई दिल्ली-110002 |पृष्ठ संख्या: 129-130 |
  8. -मनुस्मृति 1/51, अश्नीमहि वयं भिक्षाम्-भर्तृ. 3/117
  9. -हि. 1/164-65
  10. -भग. 9/20
  11. -सिद्धा.
  12. -भट्टि. 17/3, 1/13, 15/29
  13. संस्कृत-हिन्दी शब्दकोश |लेखक: वामन शिवराम आप्टे |प्रकाशक: कमल प्रकाशन, नई दिल्ली-110002 |पृष्ठ संख्या: 130 |

संबंधित लेख