अस्त्रम्‌

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
यहाँ जाएँ:नेविगेशन, खोजें

अस्त्रम् (नपुंसक लिंग) [अस्+ष्ट्रन् ]

1. फेंक कर चलाया जाने वाला हथियार, प्रयुक्तमप्यस्त्रमितो वृथा स्यात्[1], प्रत्याहतास्त्रो गिरिशप्रभावात्[2], अशिक्षतास्त्रं पितुरेव[3], आयुधविज्ञान
2. तीर, तलवार
3. धनुष


समस्त पद-अ (आ) गारम् (अस्त्रागारम्) (नपुंसक लिंग) शस्त्रशाला, तोपखाना, आयुधागार-आघातः (पुल्लिंग) व्रण, घाव,-कंटकः तीर,-कारः-कारकः,-कारिन् (पुल्लिंग) हथियार बनाने वाला,-चिकित्सकः (पुल्लिंग) चीरफाड़ या शल्य क्रिया करने वाला, जर्राह-चिकित्सा (स्त्रीलिंग) चीरफाड़ या शल्य क्रिया, जर्राही,-जीवः-जीविन् (पुल्लिंग)-धारिन् (पुल्लिंग) सैनिक, योद्धा,-निवारणम् (नपुंसक लिंग) हथियार के वार को रोकना,-मंत्रः (नपुंसक लिंग) अस्त्रचालन या प्रत्याहरण के समय पढ़ा जाने वाला मंत्र,-मार्जः,-मार्जकः (पुल्लिंग) सिकलीगर,-युद्धम् (नपुंसक लिंग) हथियारों से लड़ना,-लाघवम् (नपुंसक लिंग) अस्त्रधारण या चालन में कुशलता,-विद् (विशेषण) आयुध विज्ञान में दक्ष,-विद्या,-शास्त्रम्,-वेदः अस्त्रचालन विज्ञान या कला, आयुधविज्ञान,-वृष्टिः (स्त्रीलिंग) अस्त्रों की बौछार,-शिक्षा (स्त्रीलिंग) सैनिक अभ्यास, अस्त्र चालन व प्रत्याहरण की शिक्षा।[4]


इन्हें भी देखें: संस्कृत-हिन्दी शब्दकोश (संकेताक्षर सूची), संस्कृत-हिन्दी शब्दकोश (संकेत सूची) एवं संस्कृत-हिन्दी शब्दकोश


पन्ने की प्रगति अवस्था
आधार
प्रारम्भिक
माध्यमिक
पूर्णता
शोध

टीका टिप्पणी और संदर्भ

  1. -रघु. 2/34
  2. -2/41, 3/58
  3. -रघु. 3/31
  4. संस्कृत-हिन्दी शब्दकोश |लेखक: वामन शिवराम आप्टे |प्रकाशक: कमल प्रकाशन, नई दिल्ली-110002 |पृष्ठ संख्या: 142 |

संबंधित लेख