"पलाडियम": अवतरणों में अंतर
भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
('{{पुनरीक्षण}} '''पलाडियम''' (अंग्रेज़ी:Pal...' के साथ नया पन्ना बनाया) |
No edit summary |
||
पंक्ति 1: | पंक्ति 1: | ||
{{पुनरीक्षण}} | {{पुनरीक्षण}} | ||
{{Elementbox | |||
|number=46 | |||
|symbol=Pd | |||
|name=पलाडियम | |||
|pronounce= | |||
|left=[[रोडियम]] | |||
|right=[[चांदी]] | |||
|above=[[निकिल|Ni]] | |||
|below=[[प्लेटिनम|Pt]] | |||
|series= [[संक्रमण धातु]] | |||
|group=10 | |||
|period=5 | |||
|block=d | |||
|image name= Palladium.jpg | |||
|appearance=चमकदार श्वेत धातु | |||
|atomic mass= 106.42 | |||
|electron configuration=1s<sup>2</sup> 2s<sup>2</sup> 2p<sup>6</sup> 3s<sup>2</sup> 3p<sup>6</sup> 3d<sup>10</sup> 4s<sup>2</sup> 4p<sup>6</sup> 4d<sup>10</sup> | |||
|electrons per shell= 2, 8, 18, 18 | |||
|phase= ठोस | |||
|density gpcm3nrt= 12.023 | |||
|density gpcm3mp= 10.38 | |||
|melting point K=1828.05 | |||
|melting point C=1554.9 | |||
|melting point F=2830.82 | |||
|boiling point K=3236 | |||
|boiling point C=2963 | |||
|boiling point F=5365 | |||
|heat fusion= 16.74 | |||
|heat vaporization= 362 | |||
|heat capacity= 25.98 | |||
|vapor pressure 1= 1721 | |||
|vapor pressure 10= 1897 | |||
|vapor pressure 100= 2117 | |||
|vapor pressure 1 k= 2395 | |||
|vapor pressure 10 k= 2753 | |||
|vapor pressure 100 k= 3234 | |||
|vapor pressure comment= | |||
|crystal structure=मुख घन केन्द्रित | |||
|oxidation states= 0, +1, '''+2''', '''+4''', +6<br />(हल्की क्षारकीय ऑक्साईड) | |||
|electronegativity= 2.20 | |||
|number of ionization energies=3 | |||
|1st ionization energy= 804.4 | |||
|2nd ionization energy= 1870 | |||
|3rd ionization energy= 3177 | |||
|atomic radius= 137 | |||
|covalent radius= 139±6 | |||
|Van der Waals radius= 163 | |||
|magnetic ordering=[[पराचुम्बकीय पदार्थ|पराचुम्बकीय]] | |||
|electrical resistivity at 20= 105.4 n | |||
|thermal conductivity= 71.8 | |||
|thermal expansion at 25= 11.8 | |||
|speed of sound rod at 20= 3070 | |||
|Young's modulus= 121 | |||
|Shear modulus= 44 | |||
|Bulk modulus= 180 | |||
|Poisson ratio= 0.39 | |||
|Mohs hardness= 4.75 | |||
|Vickers hardness= 461 | |||
|Brinell hardness= 310 | |||
|CAS number= 7440-05-3 | |||
|isotopes= | |||
{{Elementbox_isotopes_decay2 | mn=100 | sym=Pd | |||
| na=syn | hl=3.63 d | |||
| dm1=ε | de1=- | pn1=100 | ps1=[[रोडियम|Rh]] | |||
| dm2=γ | de2=0.084, 0.074,<br /> 0.126 | pn2= | ps2=-}} | |||
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=102 | sym=Pd | na=1.02% | n=56}} | |||
{{Elementbox_isotopes_decay | mn=103 | sym=Pd | |||
| na=syn | hl=16.991 d | |||
| dm=ε | de=- | pn=103 | ps=[[रोडियम|Rh]]}} | |||
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=104 | sym=Pd | na=11.14% | n=58}} | |||
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=105 | sym=Pd | na=22.33% | n=59}} | |||
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=106 | sym=Pd | na=27.33% | n=60}} | |||
{{Elementbox_isotopes_decay | mn=107 | sym=Pd | |||
| na=trace | hl=6.5×10<sup>6</sup> y | |||
| dm=β<sup>−</sup> | de=0.033 | pn=107 | ps=[[चांदी|Ag]]}} | |||
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=108 | sym=Pd | na=26.46% | n=62}} | |||
{{Elementbox_isotopes_stable | mn=110 | sym=Pd | na=11.72% | n=64}} | |||
|isotopes comment= | |||
}} | |||
'''पलाडियम''' ([[अंग्रेज़ी भाषा|अंग्रेज़ी]]:Palladium) [[आवर्त सारणी]] का एक [[तत्व]] है। पलाडियम का प्रतीक Pd, [[परमाणु क्रमांक]] 46, [[परमाणु भार]] 106.42, [[गलनांक]] 1554.9° सें., [[क्वथनांक]] 2963° सें. होता है। पलाडियम का [[इलेक्ट्रॉनिक विन्यास]] 1s<sup>2</sup> 2s<sup>2</sup> 2p<sup>6</sup> 3s<sup>2</sup> 3p<sup>6</sup> 3d<sup>10</sup> 4s<sup>2</sup> 4p<sup>6</sup> 4d<sup>10</sup> होता है। पलाडियम के 6 [[समस्थानिक]] 102, 104, 105, 106, 108, 110 होते है। | '''पलाडियम''' ([[अंग्रेज़ी भाषा|अंग्रेज़ी]]:Palladium) [[आवर्त सारणी]] का एक [[तत्व]] है। पलाडियम का प्रतीक Pd, [[परमाणु क्रमांक]] 46, [[परमाणु भार]] 106.42, [[गलनांक]] 1554.9° सें., [[क्वथनांक]] 2963° सें. होता है। पलाडियम का [[इलेक्ट्रॉनिक विन्यास]] 1s<sup>2</sup> 2s<sup>2</sup> 2p<sup>6</sup> 3s<sup>2</sup> 3p<sup>6</sup> 3d<sup>10</sup> 4s<sup>2</sup> 4p<sup>6</sup> 4d<sup>10</sup> होता है। पलाडियम के 6 [[समस्थानिक]] 102, 104, 105, 106, 108, 110 होते है। | ||
08:56, 20 जनवरी 2012 का अवतरण
इस लेख का पुनरीक्षण एवं सम्पादन होना आवश्यक है। आप इसमें सहायता कर सकते हैं। "सुझाव" |
पलाडियम | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
चमकदार श्वेत धातु | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
साधारण गुणधर्म | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
नाम, प्रतीक, संख्या | पलाडियम, Pd, 46 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
तत्व श्रेणी | संक्रमण धातु | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
समूह, आवर्त, कक्षा | 10, 5, d | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
मानक परमाणु भार | 106.42g·mol−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
इलेक्ट्रॉन विन्यास | 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d10 4s2 4p6 4d10 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
इलेक्ट्रॉन प्रति शेल | 2, 8, 18, 18 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
भौतिक गुणधर्म | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
अवस्था | ठोस | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
घनत्व (निकट क.ता.) | 12.023 g·cm−3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
तरल घनत्व (गलनांक पर) |
10.38 g·cm−3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
गलनांक | 1828.05 K, 1554.9 °C, 2830.82 °F | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
क्वथनांक | 3236 K, 2963 °C, 5365 °F | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
संलयन ऊष्मा | 16.74 किलो जूल-मोल | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
वाष्पन ऊष्मा | 362 किलो जूल-मोल | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
विशिष्ट ऊष्मीय क्षमता |
25.98
जूल-मोल−1किलो−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
वाष्प दाब | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
परमाण्विक गुणधर्म | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ऑक्सीकरण अवस्था | 0, +1, +2, +4, +6 (हल्की क्षारकीय ऑक्साईड) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
इलेक्ट्रोनेगेटिविटी | 2.20 (पाइलिंग पैमाना) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
आयनीकरण ऊर्जाएँ | 1st: 804.4 कि.जूल•मोल−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2nd: 1870 कि.जूल•मोल−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3rd: 3177 कि.जूल•मोल−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
परमाण्विक त्रिज्या | 137 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
सहसंयोजक त्रिज्या | 139±6 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
वैन्डैर वाल्स त्रिज्या | 163 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
विविध गुणधर्म | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
क्रिस्टल संरचना | मुख घन केन्द्रित | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
चुम्बकीय क्रम | पराचुम्बकीय | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
वैद्युत प्रतिरोधकता | (20 °C) 105.4 nΩ·m | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ऊष्मीय चालकता | (300 K) 71.8 W·m−1·K−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ऊष्मीय प्रसार | (25 °C) 11.8 µm·m−1·K−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ध्वनि चाल (पतली छड़ में) | (20 °C) 3070 m.s-1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
यंग मापांक | 121 GPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
अपरूपण मापांक | 44 GPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
स्थूल मापांक | 180 GPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
पॉयज़न अनुपात | 0.39 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
मोह्स कठोरता मापांक | 4.75 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
विकर्स कठोरता | 461 MPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ब्राइनल कठोरता | 310 MPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
सी.ए.एस पंजीकरण संख्या |
7440-05-3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
समस्थानिक | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
पलाडियम (अंग्रेज़ी:Palladium) आवर्त सारणी का एक तत्व है। पलाडियम का प्रतीक Pd, परमाणु क्रमांक 46, परमाणु भार 106.42, गलनांक 1554.9° सें., क्वथनांक 2963° सें. होता है। पलाडियम का इलेक्ट्रॉनिक विन्यास 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d10 4s2 4p6 4d10 होता है। पलाडियम के 6 समस्थानिक 102, 104, 105, 106, 108, 110 होते है।
|
|
|
|
|
टीका टिप्पणी और संदर्भ
बाहरी कड़ियाँ
संबंधित लेख
आवर्त सारणी | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H | He | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | ||||||||||||||||||||||||
Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | ||||||||||||||||||||||||
Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | ||||||||||
Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Uut | Uuq | Uup | Lv | Uus | Uuo | ||||||||||
|