"संहिता": अवतरणों में अंतर
भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
No edit summary |
व्यवस्थापन (वार्ता | योगदान) छो (Text replacement - "संगृहीत" to "संग्रहीत") |
||
(एक दूसरे सदस्य द्वारा किए गए बीच के 3 अवतरण नहीं दर्शाए गए) | |||
पंक्ति 1: | पंक्ति 1: | ||
'''संहिता''' अर्थात 'सम्यक' अथवा पूर्वापर रूप में | '''संहिता''' अर्थात 'सम्यक' अथवा पूर्वापर रूप में संग्रहीत साहित्यिक अथवा आचार-नियम सम्बन्धी सामग्री। इसीलिए संग्रहीत और सुसम्पादित [[वैदिक साहित्य]] को 'संहिता' कहा जाता है।<ref>{{पुस्तक संदर्भ |पुस्तक का नाम=हिन्दू धर्मकोश|लेखक=डॉ. राजबली पाण्डेय|अनुवादक= |आलोचक= |प्रकाशक=उत्तर प्रदेश हिन्दी संस्थान |संकलन= |संपादन= |पृष्ठ संख्या=646|url=}}</ref> | ||
*वैदिक साहित्य संहिता की संख्या चार है- | [[चित्र:Rigveda.jpg|thumb|150px|[[ऋग्वेद]]]] | ||
[[चित्र:Yajurveda.jpg|thumb|150px|[[यजुर्वेद]]]] | |||
[[चित्र:Atharvaveda.jpg|thumb|150px|[[अथर्ववेद]]]] | |||
*वैदिक साहित्य में संहिता की संख्या चार है- | |||
#[[ऋग्वेद]] | #[[ऋग्वेद]] | ||
#[[यजुर्वेद]] | #[[यजुर्वेद]] | ||
पंक्ति 23: | पंक्ति 26: | ||
ब्रह्मणश्च शिवस्यापि प्रह्लादस्य तथैव च। | ब्रह्मणश्च शिवस्यापि प्रह्लादस्य तथैव च। | ||
गौतमस्य कुमारस्य संहिता: परिकीर्तिता:॥</poem></blockquote> | गौतमस्य कुमारस्य संहिता: परिकीर्तिता:॥</poem></blockquote> | ||
{{लेख प्रगति|आधार=|प्रारम्भिक=प्रारम्भिक1|माध्यमिक= |पूर्णता= |शोध= }} | {{लेख प्रगति|आधार=|प्रारम्भिक=प्रारम्भिक1|माध्यमिक= |पूर्णता= |शोध= }} | ||
==टीका टिप्पणी और संदर्भ== | ==टीका टिप्पणी और संदर्भ== | ||
<references/> | <references/> | ||
==संबंधित लेख== | ==संबंधित लेख== |
08:23, 21 मई 2017 के समय का अवतरण
संहिता अर्थात 'सम्यक' अथवा पूर्वापर रूप में संग्रहीत साहित्यिक अथवा आचार-नियम सम्बन्धी सामग्री। इसीलिए संग्रहीत और सुसम्पादित वैदिक साहित्य को 'संहिता' कहा जाता है।[1]
![](/w/images/thumb/8/80/Rigveda.jpg/150px-Rigveda.jpg)
![](/w/images/thumb/f/fb/Yajurveda.jpg/150px-Yajurveda.jpg)
![](/w/images/thumb/1/13/Atharvaveda.jpg/150px-Atharvaveda.jpg)
- वैदिक साहित्य में संहिता की संख्या चार है-
- मन्वादि प्रणीत धर्मशास्त्र ग्रंथों अथवा स्मृतियों को भी संहिता कहते हैं।
- सम्प्रदायों से सम्बद्ध ग्रंथों को भी संहिता कहा जाता है।
- पुराण भी संहिता कहे गए हैं।
- कूर्मपुराण[2], स्कन्दपुराण[3] में भी संहिताओं की सूचियाँ हैं।
- ब्रह्मवैवर्तपुराण के श्रीकृष्ण खण्ड[4] में संहिताओं की गणना इस प्रकार है-
एवं पुराणासंस्थानं चतुर्लक्षमुदाहृतम।
अष्टादश पुराणानामेवमेव विदुर्बुधा:॥
एवचोपपुराणानामष्टादश प्रकीर्तिता:।
इतिहासो भारतचा वाल्मीकं काव्यमेव च॥
पचकं पंचरात्राणां कृष्णमाहात्म्यमुत्तमम।
वासिष्ठं नारदीयंच कापित गौतमीयकम॥
परं सनत्कुमारीयं पंचरात्रं पंचकम।
पंचकं संहितानांच कृष्णभक्तिसमंविताम॥
ब्रह्मणश्च शिवस्यापि प्रह्लादस्य तथैव च।
गौतमस्य कुमारस्य संहिता: परिकीर्तिता:॥
|
|
|
|
|